Čas historije - znate li kako i gdje je nastao fudbal?

Još se sjećam tog maglovitog jutra u mom djetinjstvu kada sam na livadi iza zgrade, s isparanom loptom i poderanim patikama, prvi put osjetio šta znači tim, borba i ljubav prema igri. Nismo imali ni golove, ni travu – samo želju da budemo "kao Piksi" ili "kao Baggio". Ta emocija, ta čista radost igranja, prati me i danas dok pišem ove redove o igri koja je promijenila moj život i milijarde drugih.

Drevni korijeni fudbala: Gdje je sve počelo?

Kada govorimo o porijeklu fudbala, često se zaboravi koliko je duboko ova igra ukorijenjena u ljudskoj historiji. Prvi zapisi o igrama s loptom datiraju još iz Kine u drugom vijeku prije nove ere, gdje su vojnici u pauzama između bitaka šutirali kožnu kuglu punjenu dlakom. Slične igre su igrali i Grci i Rimljani – no sve su bile više ritual nego sport.

Moderni fudbal, onaj koji znamo danas, svoje obrise dobija u Engleskoj u 19. stoljeću. I to ne u luksuznim dvoranama, nego u blatnim školskim dvorištima i fabrikama. Svaki grad je imao svoja pravila – u jednom je bilo dozvoljeno šutirati protivnika, u drugom se igralo rukom. Zvuči haotično? Pa i bilo je.

1863: Godina kada je sve dobilo smisao

Sve se promijenilo kada su predstavnici nekoliko engleskih klubova 1863. godine sjeli u jednoj londonskoj kafani i odlučili uvesti red. Tako je nastao Football Association (FA), a s njim i prva zvanična pravila igre. Određeni su broj igrača, dimenzije terena, trajanje utakmice i, ono što je mnogima teško palo – zabranjeno je igranje rukom.

Jednom prilikom sam posjetio muzej fudbala u Mančesteru i tamo ugledao originalni primjerak tih pravila. Srce mi je zadrhtalo. Shvatiš da ta prašnjava hartija nije samo papir – to je rođenje modernog sporta.

Prvi klubovi: Od škola do legende

Prvi klub koji je ušao u historiju kao organizovani fudbalski kolektiv bio je "Sheffield FC", osnovan 1857. godine. Radnici iz Šefilda, bez mnogo novca, ali s puno entuzijazma, počeli su igrati prema vlastitim pravilima – a njihova pravila kasnije su inspirisala cijeli svijet.

Kada sam 2014. godine posjetio stadion ovog kluba, djelovalo je kao vremeplov – sve jednostavno, tiho, ali sa dušom. Jedan od starijih članova kluba rekao mi je: "Mi nismo bogati kao Chelsea, ali mi smo prvi."

Fudbal izlazi iz Engleske: Globalna ekspanzija

Ubrzo nakon Engleske, fudbal se širi kao požar – prvo u Evropu, pa Južnu Ameriku, a zatim i u najudaljenije dijelove svijeta. U Argentini i Brazilu postaje religija. U Njemačkoj postaje disciplina. U Africi postaje nada.

Jedan prijatelj iz Senegala mi je ispričao kako je njegov djed igrao bosonog fudbal na crvenoj prašini Dakara i kako su svi sanjali da jednog dana zaigraju na Svjetskom prvenstvu. Za mnoge siromašne zemlje, fudbal je bio izlaz – ne samo iz bijede, već i iz zaborava.

Globalno širenje fudbala

Fudbal je počeo da se širi izvan Velike Britanije već tokom 19. vijeka, prvenstveno u zemljama Britanskog Komonvelta. Raširio se na sve kontinente i u mnogim zemljama svijeta je veoma rano dobio status najpopularnijeg sporta. 

Brzina širenja igre, kao i dostizanje visokog standarda u igranju fudbala najviše je mogla da se vidi u zemljama Južne Amerike. Danas se fudbal igra u svim zemljama svijeta i globalno važi za sport sa najviše igrača i navijača.

FIFA i druge fudbalske asocijacije

FIFA (Internacionalna fudbalska asocijacija), predstavlja međunarodno tijelo za upravljanje fudbalom. Osnovana je 1904. godine, a njeno sjedište se nalazi u Švajcarskoj, u Cirihu. FIFA je odgovorna za organizovanje velikih međunarodnih turnira kao što su Svjetsko prvenstvo, Evropsko prventstvo, Žensko svjetsko prvenstvo i Klupsko svjetsko prvenstvo.

Pored FIFA-e, postoje i mnoge druge fudbalske asocijacije i federacije širom svijeta koje upravljaju sportom na nacionalnom i regionalnom nivou. Na primer, UEFA (Evropska fudbalska asocijacija) je zadužena za upravljanje fudbalom u Evropi, dok CONMEBOL (Južnoamerička fudbalska konfederacija) obuhvata fudbalske asocijacije u Južnoj Americi. Sve fudbalske organizacije igraju važnu ulogu u promovisanju tog sporta širom svijeta i unaprijeđivanju igre na svim nivoima.

FIFA: Krovna kuća fudbala

FIFA (Fédération Internationale de Football Association) osnovana je 1904. godine i danas upravlja fudbalom na globalnom nivou. Sa sjedištem u Cirihu, FIFA organizuje Svjetsko prvenstvo, koje je danas najgledaniji sportski događaj na planeti.

Zanimljivo je da je prvo Svjetsko prvenstvo održano 1930. u Montevideu, a Jugoslavija je tada briljirala – pobijedili smo Brazil sa 2:1! Moj djed, koji je tada bio dječak u Sarajevu, godinama je prepričavao kako su cijele mahale slavile tu pobjedu. "Bili smo mala zemlja, ali smo pobijedili Brazil! Možeš li to zamisliti, sine?"

Historija fudbala u bivšoj Jugoslaviji

Bivša Jugoslavija je imala posebnu vezu sa fudbalom. Od klubova poput Hajduka, Crvene Zvezde, Partizana, Sarajeva – do velikih reprezentativnih uspjeha. Godine 1960. Jugoslavija je osvojila srebro na Evropskom prvenstvu, a 1990. igrali smo četvrtfinale Svjetskog prvenstva u Italiji.

Nikada neću zaboraviti utakmicu protiv Argentine. Imao sam 12 godina i gledao sam sa ocem, čvrsto stežući njegovu ruku dok su penali padali jedan za drugim. Plakali smo kad smo ispali, ali to su bile suze ponosa.

Najveći klubski uspjeh: Crvena Zvezda 1991.

U finalu Kupa šampiona te godine, Crvena Zvezda je pobijedila Olimpique Marseille i postala prvak Evrope. Ta generacija – Prosinečki, Savicević, Mihajlović – urezala se u pamćenje svakog fudbalskog zaljubljenika s Balkana. Tog maja 1991. godine, Balkan je disao kao jedno.

Danas je fudbal globalni fenomen. Više od sporta – fudbal je politika, ekonomija, diplomacija, pa čak i terapija. Svaka ulica ima svog Mesija. Svako selo sanja svog Haalanda. I što je najvažnije – svako dijete koje šutne loptu ima pravo na san.

{getCard} $type={post} $title={Možda Vas zanima i ovo!}

Sjećam se da sam prije nekoliko godina u Kabulu vidio dječaka kako igra fudbal s loptom napravljenom od krpa. Nije imao patike, nije imao ni teren. Imao je osmijeh i iskru u očima. I u tom trenutku znao sam – fudbal nije rođen u Engleskoj. Fudbal je rođen u nama.